Step by step, slowly by slowly

Wat maakt het leven en werken in Oeganda anders? Deze vraag zal ik waarschijnlijk beter kunnen beantwoorden als ik weer even terug ben in Nederland, maar ik wil toch alvast een poging wagen.
Om het samen te vatten, komt het denk ik hierop neer: plannen en anticiperen, of beter gezegd, het gebrek eraan. Heel veel zaken worden op het allerlaatste moment gedaan, ondanks dat je het al ver af aan zag komen. Dit zie je terug op allerlei manieren. Op het werk, waar het 'planningbord' leeg is en waar improviseren tot een ware kunst verheven is en waar ik bewondering heb creatieve last minute oplossingen. In het verkeer, waar boda boda drivers (motor taxi's) regelmatig vol op de rem moeten, omdat de auto ‘plotseling’ heel dichtbij is, terwijl die toch al een tijdje aan het afremmen was. In het culturele/sociale leven, waar je vaak pas op de dag zelf kun lezen wat er ’s avonds te doen is. En zo is er nog een legio voorbeelden.

Het is heerlijk dat mijn sociale leven hier in Oeganda niet zo gepland is. Ik kijk nauwelijks in mijn agenda, simpelweg omdat er bijna geen afspraken in staan. Ik probeer in Nederland mijn weken ook niet vol en weken vooruit te plannen, maar in Oeganda gaat me dat een stuk gemakkelijker af. Waarom? Omdat vrijwel niemand vooruit plant. Vele spontane avonden en de afwezigheid van een ‘geleefd door je agenda’ gevoel zijn het resultaat. Super!

Op het werk zorgt deze Oegandese eigenschap echter wel voor uitdagingen. Uitzonderingen daargelaten, maar over het algemeen merk ik dat het lastig is om een projectmatig te werken, om te plannen en om ervoor te zorgen dat zaken op tijd opgeleverd worden. Veel van mijn collega’s maken lange dagen. Dat komt doordat ze enerzijds veel op hun bordje hebben liggen, en anderzijds omdat ze niet erg gestructureerd en efficiënt werken. En daar komen waarschijnlijk mijn Nederlandse roots om de hoek kijken. In Nederland werken we het minst aantal uren ten opzichte van andere EU landen, maar we zijn wel een van de meest arbeidsproductieve landen. (http://stuffdutchpeoplelike.com/2012/03/20/not-working/)

Ik probeer altijd zo efficiënt mogelijk te werken en doe onder andere door (jawel ;-)!) te anticiperen, te prioriteren, gestructureerd te werken en door zaken met elkaar te verbinden. Veel van mijn collega’s hebben een ‘to do’ list van hier tot Tokyo, en als je de lijst bekijkt dan zou je eenvoudig zaken kunnen wegstrepen of clusteren, en dan zou de lijst misschien wel verkort kunnen worden van hier tot zeg, Entebbe?

Ik heb me afgevraagd wat de reden is dat er op deze manier gewerkt wordt. Voor een deel zal het cultureel bepaald zijn; het leven van dag tot dag en ‘Step by step, slowly by slowly’, om een Oegandese vriend te citeren. Maar ik vermoed dat het ook te maken heeft met het onderwijs dat ze genoten hebben. Er zijn andere volunteers die hier veel meer over weten dan ik, omdat zij voor het Education programma werken, maar wat ik om mij heen hoor, is dat leerlingen niet worden gemotiveerd zelf na te denken. De leraar ‘zendt’ de leerling ‘ontvangt’. En that’s it. Geen vragen, geen discussies, geen onderbouwde antwoorden. Hoe kun je dan verwachten dat ze analyseren, verbanden leggen en anticiperen?

Daarom ondersteun ik mijn collega’s ‘step by step, slowly by slowly’ om meer gestructureerd te gaan werken. Het zal de kwaliteit en productiviteit van het team ten goede komen. Samen maken we plannen, maken we actielijsten en stellen we kalenders op. Ook probeer ik ze uit te dagen buiten de kaders te denken en verbanden te leggen. Misschien een nobel streven omdat het ze al zo lang gewend zijn op een bepaalde manier te werken, en ook omdat anderen zo werken, maar ik blijf het proberen. Met wisselend resultaat.
Het mooie is dat wanneer dingen niet gaan zoals gepland, en dat gebeurt veel vaker in Oeganda dan in Nederland, dan hebben mijn collega’s nog altijd dat geweldige talent achter de hand: het talent om op hele korte termijn met een grote glimlach op het gezicht met een creatieve oplossing te komen.